1. Niết-bàn

HỎI: Thưa Thầy Niết-bàn hay cảnh giới vô sanh của A La Hán và của Đức Phật toàn giác có khác nhau không ạ?

TRẢ LỜI: Niết-bàn, Vô sanh không có cảnh giới. Cái gì có cảnh giới thì cái đó có sinh diệt: "Phàm sở hữu tướng giai thị hư vọng" Cái gì có tướng thì đều không thật hữu, vì chúng thường sinh diệt, cho nên Vô Sanh, Niết-bàn không phải là cảnh giới. Nhưng Niết-bàn không có cảnh giới không có nghĩa là không ở đâu hết mà là ở đâu cũng được, không có nơi cố định nào. Người giác ngộ Niết-bàn thì ở bất cứ đâu cũng là Niết-bàn.

Niết-bàn mà bậc Thanh Văn A-la-hán chứng ngộ không khác với Niết-bàn của đức Phật toàn giác. Vì Phật và chúng sanh đều có Pháp Tánh giống nhau. Phật đã thấy ra Pháp Tánh nên không còn mê lầm, còn chúng sanh chưa thấy nên mới lầm lạc. Chân lý vẫn là chân lý chung cho mọi người, không phải của riêng ai, nên không có cảnh giới sai biệt giữa Niết-bàn Phật và Niết-bàn A-la-hán.

2. Trạng thái 

HỎI: Bạch Thầy, con gặp trường hợp nằm thiền rơi vào trạng thái nửa tỉnh nửa ngủ, con như là ngủ nhưng lại vẫn biết xung quanh. Con hơi lo lo không hiểu trạng thái đó là trạng thái gì ạ.

TRẢ LỜI: Không cần biết trạng thái gì, mà chỉ cần biết trạng thái đó như nó đang là thế nào thôi. Khi nói biết đó là gì thì đã xác định qua khái niệm, nên người nói đã biết thực ra là chưa biết gì cả. Cái biết luôn luôn mới mẻ thì làm sao nói biết rồi được. Do đó, cứ trải nghiệm thấy biết trung thực thôi chứ đừng kết luận hay hình thành kinh nghiệm gì cả. Không quan trọng là trạng thái nào, trạng thái chỉ là trạng thái, mà chủ yếu là có thấy trạng thái đó như nó là không hay chỉ tưởng là, cho là.

Thấy là chính, chứ không phải trạng thái là chính vì trạng thái khi này khi khác, thuộc tướng tương đối. Nói theo dịch lý, hiện tướng thì khi âm khi dương, khi bỉ khi thái, biến hóa vô cùng... nên trong thấy chỉ thấy trong nghe chỉ nghe chứ đừng dừng lại ở kết luận nào. Khi "bỉ" thấy "bỉ" một cách trọn vẹn là ngay đó thấy thái cực. Khi "thái" thấy "thái" một cách trọn vẹn cũng liền thấy thái cực. Khi dương thấy dương một cách trọn vẹn tức là thấy thái cực, khi âm thấy âm một cách trọn vẹn chính là thấy thái cực. Không có hiện tướng nào là thái cực cả, nhưng khi trọn vẹn với hiện tướng đó thì liền thấy ra thái cực chứ không lìa tướng để thấy thái cực ở đâu khác. Còn nếu kết luận rằng tôi đã đạt được thái thì thái sẽ qua mất không bao giờ dừng lại.

Ví dụ dễ hiểu hơn là mặt trời mọc rồi mặt trời lặn, nên chỉ thấy thôi làm sao có thể nói đã đạt được mặt trời một lúc nào đó như ý mình được. Chỉ thấy mặt trời mọc là như vậy và mặt trời lặn là như vậy mà thôi. Cũng vậy, người tu cố gắng miên mật để đạt được sở đắc là cực kỳ nhầm lẩn, vì như vậy là thường là ngã rồi làm sao chứng được bản chất vô thường, vô ngã của mọi pháp.

Thầy Viên Minh chia sẻ trong buổi Trà Đạo Bửu Long sáng ngày 20.09.2016