Con thấy trong thời gian vừa qua, khi con quan sát cái đang là, con thấy 2 điều như sau:
1. Con không tạo tác thêm trước những trạng thái đang có.
2. Những trạng thái đó cứ diễn biến rồi đi qua.
Con thấy là nếu như trước đây con phản ứng, tạo tác thì giờ con kiểm soát được mình hơn, không gây ra những lời nói và hành động không cần thiết nữa. Bên cạnh đó con thấy quan sát thực tại là một trải nghiệm vô cùng thú vị. Nó thú vị ra sao thì con thấy hơi khó diễn đạt vì khi trải nghiệm xong con cũng quên rồi con chỉ nhớ chung chung như vậy thôi...

Đấy là trải nghiệm của con trong thời gian vừa qua ạ, và câu hỏi của con là: con có được nghe giảng về "khổ, vô thường, vô ngã" con cũng hiểu về 3 điều đó nhưng cảm giác của con là con chỉ hiểu về những từ đó bằng ngôn ngữ lý trí thôi, còn con vẫn ở vòng tròn bên ngoài của sự thật đấy, con chưa thực sự ngộ ra nó gì cả. Vì vậy mà con viết thư này muốn hỏi thầy xem là trong cách con đang thực hành có phải là thiếu sự chiêm nghiệm về cuộc sống không ạ? Bây giờ sau khi trải nghiệm xong sự việc và quan sát cái đang là, theo thầy con có nên ngắm nhìn lại về nguyên nhân, kết quả, sai lầm từ đâu để nhận ra được cái khổ, bản ngã, và sự vô thường không ạ? Từ đấy thì ở những lần sau con có thể điều chỉnh mình?

Con cảm thấy là con bị thiếu một điều gì đó trong khi thực hành mà con cần bổ sung, mà con cũng chưa nhận ra được. Con cảm ơn thầy ạ. Con chúc Thầy khoẻ mạnh và luôn vui.
Con đảnh lễ thầy lần thứ nhất, lần thứ nhì, lần thứ ba.

Trả lời:
Con hành như vậy là tốt rồi, chỉ cần như vậy thôi thì con sẽ thấy ra mọi thứ khi hội đủ nhân duyên tự nhiên, nhưng nếu con khởi ý muốn biết nguyên nhân, kết quả, vô thường, vô ngã v.v... ra làm sao thì con lại rơi vào quỹ đạo của lý trí và mất đi tính đang là đồng nhất của vạn pháp.

Giống như khi con quan sát một thí nghiệm về một phản ứng hóa học, nếu con lo tìm nhân quả thì con không thấy hết diễn biến của phàn ứng, ngược lại con chỉ quan sát trình tự tự nhiên của tiến trình phàn ứng thì con lại thấy ra nhân quả và sự biến đổi liên tục của nó.

Trong pháp hành thì thấy vô thường không phải là tìm xem nó biến đổi như thế nào mà là dù thấy nó biến đổi như thế nào tâm vẫn rỗng lặng trong sáng. Vô ngã cũng vậy, nếu con muốn biết vô ngã thế nào thì ngã đã khởi lên rồi, lúc đó cái ngã không thể nào thấy vô ngã được.

trungtamhotong.org