...Kính thưa thầy! Con hiểu như thế này không biết có đúng không:

Bản ngã được tạo ra do nhận thức sai lầm của quá trình ngũ uẩn. Đó là tưởng nhận biết đối tượng qua khái niệm.

Dựa vào thọ và tưởng biết đối tượng sai nên hành phản ứng tạo tác tham sân si. Nhận thức đúng là biết đối tượng đúng với thực tánh pháp và không phản ứng can thiệp vào sự vận hành của pháp. Xin thầy cho con ý kiến, con xin cảm ơn thầy.

Trả lời:

Đúng rồi. Bản ngã chỉ là ảo tưởng, hoàn toàn không có thực, nó như là ảo ảnh trong một giấc chiêm bao mà ngũ uẩn đi lệch hướng tạo ra. Tỉnh dậy thì liền trở lại thế giới bình thường của thực tánh pháp.

Đó chính là "Bình thườngTâm thị Đạo" của Nam Tuyền hay "Tri thường viết minh" trong "Đạo thường" của Lão Tử vậy. Ngũ uẩn trong tướng dụng tự nhiên thì không sai, nhưng khi nó tích tập kinh nghiệm thành sở tri sở đắc rồi chấp thủ lấy đó làm ta và của ta tách biệt với pháp thì mới hình thành bản ngã.

Do đó ngũ uẩn nguyên là gốc của quá trình nhận thức và xử lý thông tin tự nhiên, mà yếu tố cơ bản không thể thiếu là xúc, thọ, tưởng, tư, tác ý...

Trong đó nếu hành mà cơ bản là tư không phải là phản ứng tạo tác lăng xăng để trở thành và chồng chất thêm nhân quả nghiệp báo của cái ta lý trí vọng thức, mà là sự soi chiếu từ gốc của tánh biết là ngũ căn tín-tấn-niệm-định-tuệ thì nó trở thành đại dụng của hậu đắc trí trên đường hoàn thành phần tướng dụng của tuệ giác...

Viên Minh
mục Hỏi & Đáp trungtamhotong.org