Thưa thầy,
Con có một người bạn khá thân và đồng điệu trên nhiều quan điểm. Bạn con có nhận xét là nếu con theo đạo Phật thì sau một thời gian không lâu nữa con sẽ trở nên bớt phong phú vì đã lấy quan điểm của đạo Phật làm gốc và làm hệ quy chiếu nên sẽ không còn cởi mở, sẽ khó chấp nhận một giải thích dựa trên những quan điểm khác.

Con có suy nghĩ về điều này 2 ngày nay, tuy chưa thâm nhập sâu vào đạo Phật nhưng con thấy đạo Phật có một sự thâm sâu mầu nhiệm mà khó diễn đạt bằng lời. Sự mầu nhiệm, tự tại không chấp thủ vào bất cứ điều gì mà con nói đến này là con cảm nhận được qua cách hành xử tự tại của các vị sư.

Và con thấy sự mở rộng hay thu hẹp không dựa vào Đạo Phật hay bất kỳ đạo nào mà nó dựa vào tâm hồn của mỗi người, biết cởi mở chấp nhận và chiêm nghiệm sự thật mới là điều quyết định. Hơn nữa đạo Phật không ràng buộc chúng ta, trói buộc chúng ta vào những sự cố chấp. Mà có ràng buộc, cố chấp là do chúng ta mà thôi.

Tuy nghĩ như vậy nhưng bạn con ảnh hưởng với con khá lớn, bạn ấy nhận xét rất sắc sảo về mọi thứ. Và điều đó làm con lo lắng rằng bạn ấy đúng trong trường hợp của con vì con sợ mình chưa đủ vô tư, vô ngại nên sẽ bảo thủ và bị giới hạn tầm nhìn như bạn ấy nói.

Mong thầy chia sẻ và chỉ bảo cho con để con được thấy đúng, thấy rõ ràng về những băn khoăn của mình. Con xin thành kính tri ân thầy!

Trả lời:
Bạn ấy nhận định khá đúng bởi vì không ít người theo Phật Giáo nghiêng về triết lý, và đồng thời cũng rất đông người khác nghiêng về đức tin.

Hạng người thứ nhất đã biến Phật Giáo thành những hệ thống luận thuyết đầy lý trí và cố chấp. Hạng người thứ hai biến Phật Giáo thành những tín ngưỡng dân gian đầy mê tín và chấp thủ. Trong khi Đạo Phật thật sự có nghĩa là giác ngộ chân lý.

Bạn con nhìn hai hiện tượng trên mà đánh giá nên chỉ đúng với những loại Phật Giáo đã thoái hóa như đã nói trên, nhưng lại không đúng với tính chất uyên nguyên và cốt lõi của Đạo Phật thật sự.

Đức Phật là người giác ngộ ra Sự Thật nơi chính mình và đời sống nên Ngài chỉ ra Sự Thật ấy để giúp mọi người có thể thấy được và sống được với Chân Lý ấy. Như vậy Đạo Phật nguyên không phải là tôn giáo, lại càng không phải là tín ngưỡng có tổ chức thành giáo hội hay tông môn, hệ phái.

Do đó y cứ trên trên các tổ chức Giáo Hội mang tên Phật Giáo hoặc các hệ thống tín ngưỡng xem đức Phật là thần linh để nhận định về Đạo Phật chứng tỏ là trình độ nhận thức về Đạo Phật còn rất non nớt.

Giống như thấy một viên đá bên ngoài xù xì mà vất bỏ, không biết rằng người trí sau khi loại bỏ lớp thô xấu bên ngoài đã lấy được bên trong viên kim cương cực kỳ quý giá.

Chân lý muôn đời vẫn là chân lý cho bất kỳ ai biết quan sát, trải nghiệm, chiêm nghiệm để thấy ra sự thật và sống thuận sự thật muôn đời ấy, đó mới chính là Đạo Phật đích thực.

Viên Minh 
trungtamhotong.org