Thưa thầy, mỗi ngày được ghé qua trang web là một niềm vui của con. Con cảm ơn thầy cũng như mọi người nhiều lắm. Mặc dù dạo này con "ít vấn đề" nên con không hỏi thầy nhiều nữa, con chỉ lắng nghe thôi. Lắng nghe cũng tuyệt vời lắm, thưa thầy!
Nhưng sáng nay ngủ dậy con chợt nghĩ trong đầu: "mình nhận thấy rất rõ sự vô thường và khổ nhưng lại rất mơ hồ về vô ngã. Sao mình có vẻ hơi luẩn quẩn, đã thấy vô thường, khổ rồi thì phải thấy vô ngã ngay chứ? Vì vô thường và khổ chẳng của riêng một người hay sự vật nào mà nó bao trùm lên tất cả các pháp." Con hiểu vô ngã như vầy đã đúng chưa, thưa thầy?

Trả lời:
Có hai cấp độ thấy vô thường, khổ, vô ngã. Một là thấy qua suy tư, hiểu biết của lý trí, hai là thấy qua trực nhận vô ngôn của trí tuệ. Nhiều người hiểu biết rất rành mạch về ba pháp ấn này nhưng không thật sự thâm cảm và sống thực với chân lý này. Thực ra không cần thấy hết cả ba, tùy căn cơ hay hoàn cảnh của mỗi người mà chỉ cần thấy một thôi cũng vẫn giác ngộ giải thoát.

Ví dụ như người có nhiều tham vọng ở tương lai chỉ thấy vô thường, người bám víu trong lý tưởng hạnh phúc chỉ cần thấy khổ, người thiết lập quá nhiều mối quan hệ ta và của ta chỉ cần thấy vô ngã. Và cũng có khi ngược lại hoặc tùy duyên mà thấy ra bản chất thật của đời sống. Con cứ sống, khám phá, chiêm nghiệm rồi sẽ thấy tất cả.

trungtamhotong.org