...Kính thưa Thầy, con may mắn được nghe trực tiếp một số buổi Thầy giảng. Con xin Thầy chỉ bảo một số điều:

Như Thầy dạy mọi việc phải: thận trọng, chú tâm và quan sát. Thường ngày con thực hiện đúng theo như pháp mà Thầy đã dạy ở trên, nhưng khi đối diện với những việc gay cấn, bị chọc tức con đã cố gắng kìm chế nhưng thường không được nên hay bị nổi sân lắm. Con muốn Thầy chỉ bảo tu tập như thế nào?

Nhân đây con cũng chia sẻ là khoảng 2-3 năm về đây con thường tu thiền ban đầu theo hơi thở (chủ yếu chú trọng thân & thọ), sau đó tu thiền định theo Tứ Niệm Xứ, chú trọng theo dõi hơi thở ra, hơi thở vào, lúc có thể chuyển sang theo dõi phồng xẹt của bụng. Con tu tập theo phương pháp này là chủ yếu, và hình thức là tọa thiền. Sau khi nghe Thầy giảng pháp, con thấy mình còn chấp quá, vì con chỉ muốn vào được "định" nên con ngồi thiền lâu, muốn tâm được an như thế thì tuệ giác không phát triển...

Hiện nay con đã chuyển sang hình thức như Thầy đã giảng song có lẽ con còn vướng mắc hình thức cũ chăng? lúc nào con cũng muốn kìm nén, nếu có việc bức xúc là con buông bỏ bằng cách chú tâm vào việc gì đó như phần bụng, hoặc quán chiếu sang phần khác chẳng hạn... Thật ra con học tu thiền xuất phát từ yêu thích, vì tự con thấy mình nóng tính lắm, và hay mất bình tĩnh nữa, nên con nghĩ thiền là cứu cánh phù hợp.

Kính Thầy chỉ bảo cho con.

Trả lời:

Chính vì con thích định nên nôn nóng muốn thoát ra khỏi tình trạng không định, đó là tâm sân, và mong muốn mau đạt được định, đó là tâm tham. Như vậy sự nôn nóng này nuôi dưỡng tham và sân. Sự xung đột giữa tham và sân tạo ra phân vân nghi hoặc; phân vân đưa đến trạo cử phóng tâm, và phóng tâm đưa đến trạng thái mệt mỏi chán nản của hôn trầm. Toàn bộ những điều này làm cho bệnh sân của con càng gia tăng. Trong khi sân con lại cố kìm chế làm cho nó bị dồn nén vào vô thức để chờ dịp bùng ra khi có điều kiện, như khi bị chọc tức chẳng hạn.

Con nên tiếp tục thận trong, chú tâm, quan sát một cách tự nhiên mọi hoạt động bình thường hàng ngày của thân - thọ - tâm - pháp thì chánh niệm tỉnh giác tự động sung mãn. Khi không làm gì hoặc khi đang làm việc căng thẳng con nên buông ra cho thân tâm hoàn toàn nghỉ ngơi vô sự một lát. Ngay đó tâm sẽ tự phục hồi sự sáng suốt, định tĩnh, trong lành một cách tự nhiên. Nghĩa là giới-định-tuệ được phát huy mà không cần rèn luyện thiền định hay cố gắng tập chú vào vào đâu cả.

Thói quen tập chú tâm trên một đối tượng nhất định đã chọn sẵn, tuy có thể giúp định tâm được, nhưng đó là định hữu vi tạo tác của bản ngã, không phải là tâm thực sự an định tự nhiên vô ngã. Thói quen này khiến khi gặp việc gay cấn con không thích đối diện để thấy ra chính mình, mà lập tức trốn vào đối tượng của định để làm chỗ ẩn trú. Nếu khi sân con thận trọng chú tâm quan sát lại trạng thái đang sân đó thì chính là con đang niệm tâm. Đó là cách trực diện với sự thật để nhẫn nại, từ bi phát sinh ngay từ đó, đồng thời thấy cơn sân có sinh có diệt, chẳng có gì đáng sợ đáng ghét cả. Không phải nhờ nó mà con thấy ra chính mình sao? Không thấy ra chính mình làm sao giác ngộ giải thoát được?

* * *

Con có một câu hỏi rất quan trọng đối với việc tu tập của con, xin Thầy cho con lời chỉ dạy. Vốn con rất sợ cảm giác đau đớn nên từ lâu con đã chuẩn bị bằng cách tu tập thiền định để khi chết tâm con không tán loạn vì sự đau đớn. Nhưng khi nghe Thầy giảng về thái độ buông rỗng lặng trong sáng tự nhiên của tánh biết, thì con lại thấy nhất niệm hay nhất tâm của thiền định vẫn còn chỗ dính mắc bám trụ, tuy tâm không tán loạn nhưng cũng không thật sự nhẹ nhàng thanh thoát. Vậy con có nên buông luôn cả Thiền Định để cảm nhận rõ mà không đối kháng với sự đau đớn, hay sự chết hầu thấy sự sinh diệt của tất cả các Pháp lúc đó?

Như con đã nói con rất sợ đau đớn, liệu bài học đau đớn (nếu có) cuối cùng này con có thể kham nổi hay không? Sự phân vân của con là nên duy trì hay nên bỏ thiền định để đối mặt với nỗi đau và cái chết?

Trả lời:

Lúc lâm chung, với người đời thì được nhất niệm hay cận định (do niệm) hoặc nhất tâm (do định) là tốt rồi, như vậy sẽ không tái sinh vào các đường ác (cõi khổ). Nếu chết với tâm nhất niệm hay cận định thì được sinh vào các cõi trời Dục Giới, nếu chết với nhất tâm từ sơ thiền cho đến tứ thiền thì sẽ tái sinh vào cõi Sắc Giới, nếu chết với một trong 4 tâm thiền "đối tượng không" thì sẽ tái sinh vào cõi Vô Sắc Giới. Nhưng vì tam giới vẫn còn vô minh ái dục, nghĩa là vẫn còn bản ngã nên vẫn chưa giác ngộ giải thoát được, do đó người tu nên buông luôn cái ngã, sẵn sàng đối diện với thực tánh pháp, dù đó là đau đớn hay an lạc. Thật ra, sợ hãi chỉ là một ảo tưởng khi con tưởng tượng đến cơn đau, nhưng khi cơn đau thực sự đến thì con có thể trải nghiệm nó, không có gì đáng sợ.

Tánh biết vốn rỗng lặng trong sáng nhưng bị cái Ta ảo tưởng tham sân si, lo lắng, sợ hãi... che lấp nên mới không an lạc được. Không an lạc nên bản ngã lăng xăng tìm kiếm và chuốc lấy bất an. Khi bản ngã đã bất an thì nó lại muốn trú vào định để được an lạc. Đó là lý do vì sao nhiều người ham thích thiền định.

Nhưng trú vào định thì vẫn còn vô minh ái dục nên không bao giờ thấy được thực tánh pháp. Đó không phải là pháp đưa đến giác ngộ giải thoát. Nếu con muốn giải phóng mọi nỗi sợ hãi thì đừng trú vào đâu và đừng trốn tránh sự thật. Hãy buông cái Ta đầy sợ hãi ấy ra thì ngay đó tánh biết liền đầy đủ giới định tuệ (vốn viên mãn bên trong) chứ không phải trạng thái định hữu hạn do bản ngã tạo tác bên ngoài...

Thầy Viên Minh - tổng hợp từ các Hỏi & Đáp với Phật Tử.

www.trungtamhotong.org