... Thiền sư thi sĩ Nhật bản Ryokan sống một cuộc đời rất thanh bần, ông ở trong một thảo am mái lợp bằng rạ.   Buổi tối ông ngồi thiền và ban ngày thường chơi đùa với trẻ con trong làng.  Có lần, ông thấy giữa am mình có một búp măng tre mọc nhú lên, rồi ngày qua ngày nó mọc lớn lên thành một cây tre cao đụng vào nóc nhà.  Thấy thương cho cây tre, ông bèn khoét một lỗ trên mái để nó có thể thong dong chui qua ra ngoài.

Vào một đêm trăng sáng nọ, có một tên ăn trộm lẻn vào lều của ông.  Hắn nhìn quanh không thấy có gì để lấy, vì Ryokan chẳng có gì ngoài chiếc chăn để đắp ngủ.  Tên ăn trộm bèn đánh cắp cái chăn duy nhất của ông và chạy thoát ra ngoài.  Một lát sau, hơi lạnh thấm vào người, Ryokan giật mình thức giấc mới biết là mình đã bị trộm lấy mất.

Lúc đó, ông ngước nhìn qua khung cửa sổ, thấy một vầng trăng vằng vặc sáng trên cao.  Ryokan chợt thốt lên:  “Ô!  Vầng trăng đêm nay đẹp quá!  Ước gì ta có thể tặng cho tên trộm ấy vầng trăng tuyệt đẹp này?”...

Ai ban cho mà ai tiếp nhận?
Tôi thấy câu truyện về vầng trăng của thiền sư Ryokan cũng giúp làm sáng tỏ thêm tấm lòng của vị tu sĩ trong câu truyện trên.

Làm sao Ryokan có thể tặng cho tên trộm được vầng trăng sáng ấy bạn nhỉ?  Cũng như vị tu sĩ kia, ví như ông có muốn trao cho anh nhà nghèo tấm lòng của mình đi chăng nữa, như anh mong muốn, có chắc gì anh ta sẽ tiếp nhận được chăng?  Người cho không thể cho mà người nhận cũng chắc gì sẽ nhận được.

Tôi thường nghe nói rằng, chúng ta chỉ có thể trao tặng những gì mình thật sự có mà thôi.  Ví dụ, ta chỉ có thể tặng cho người khác niềm vui nếu như ta có sự an vui, ta chỉ có thể giúp cho người khác không sợ hãi nếu như trong ta có được một sự vô úy.  Đó là một điều rất thật.  Nhưng bạn biết không, nếu nhìn sâu sắc hơn thì ta cũng sẽ thấy rằng, thật ra chúng ta không có gì để ban cho hay tiếp nhận, mà chỉ làm điều kiện giúp nhau tiếp xúc lại một thực tánh trong sáng đang sẵn có trong mỗi người mà thôi.

Như một bà mẹ ôm đứa con đang khóc của mình vào lòng và dỗ cho nó.  Khi đứa bé nín khóc và ngủ yên, bà mẹ cũng cảm thấy một niềm an vui và hạnh phúc.  Ai là người cho và ai là kẻ nhận bạn hả?

Có mặt ở mọi nơi
Trời vùng tôi ở tháng này đã vào thu, khi buổi sáng trời trở lạnh và ngày ngắn đi, khi bình minh đến chậm và chiều buông cũng vội vàng hơn.  Không gian trời Thu thật đẹp.  Rừng cây một màu xanh mấy tuần trước giờ đã chuyển thành một bức tranh Monet muôn sắc màu sặc sỡ.  Con đường tôi đi có muôn chiếc lá đủ màu, và mỗi khi có gió lộng không trung tràn ngập những màu sắc cam, vàng, đỏ, tím tung bay.

Những lúc đứng trước một cảnh đẹp tuyệt mỹ của đất trời, tôi ước gì cũng có một ai khác đang ở đây để được cùng chia sẻ.  Nhưng tôi hiểu rằng vẽ đẹp và sự chân thiện có mặt ở mọi nơi, trong mọi hoàn cảnh, chứ đâu riêng gì ở nơi này trên con đường nhỏ mùa thu vào một buổi chiều lộng gió...

Như vầng trăng sáng kia muôn đời là của chung, chứ đâu là của riêng ai để ta mơ ước hay ban tặng cho nhau.  Nhưng bạn biết không, tôi biết chắc được một điều, chúng ta bao giờ cũng có thể là điều kiện để nhắc nhở và mang lại hạnh phúc ấy cho nhau...

Nguyễn Duy Nhiên